Srbija je početkom oktobra nominovala svoj deo dunavske teritorije za Uneskov prekogranični rezervat biosfere „Mura-Drava-Dunav“, koji je u svetu već dobio ime „Evropski Amazon“. Reč je o zajedničkoj inicijativi Svetskog fonda za prirodu-F i fondacije EuroNatura za očuvanje ovog rezervata biosfere, kojim će zajednički da upravlja pet zemalja - Srbija, Hrvatska, Mađarska, Slovenija i Austrija.
- Ova zajednička „zelena vizija“ ostvariće se uspostavljanjem najvećeg evropskog zaštićenog područja, koji, uključujući delove od Srbije do Austrije, obuhvata prostor od 800.000 hektara. Rezervat biosfere „Evropski Amazon“ je prvi u svetu primer inicijative koja povezuje zaštitu biodiverziteta i kulturnog nasleđa - kaže Aleksandra Stamenković, medijski predstavnik Svetskog fonda za prirodu u Srbiji.
Projekat „Evropski Amazon“ ima dugu istoriju, jer su još od 1993. godine F, EuroNatur i lokalne NVO vodile kampanje protiv uništavanja reka, vađenja šljunka i peska, izgradnje brana u donjim tokovima Mure, Drave i Dunava. Tokom poslednjih 15 godina vlade pet zemalja uspostavile su 13 zaštićenih područja duž svojih delova ovih reka.
- U okviru „Evropskog Amazona“ u Srbiji se nalaze četiri zaštićena područja koja se prostiru na teritoriji pet opština Sombor, Apatin, Odžaci, Bač i Bačka Palanka. Jedno od najvećih i najznačajnijih zaštićenih područja je Specijalni rezervat prirode „Gornje Podunavlje“. Među retkim vrstama životinja ovog područja ističu se orao belorepan, crna roda, patka njorka, divlja mačka, vidra, jazavac, kao i najveća populacija evropskog jelena u Srbiji. „Evropski Amazon“ je i poslednje utočište za skoro istrebljenu ribu sim, ali i za godišnje migracije više od 250.000 ptica.
Međutim, i ovi delovi Dunava i njegovog okruženja izloženi su zagađenju i uništenju - upozorava Aleksandra Stemenković.
Beograd i Novi Sad, oba na Dunavu, ispuštaju neprečišćene otpadne vode direktno u reku jer ne poseduju postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda. Beograd svu otpadnu vodu kroz 20 izliva direktno ispušta u Dunav i Savu. Teški metali, pepeo iz termoelektrana, nafta, otpaci iz klanica, direktno ispuštanje kanalizacije - glavni su izvori zagađenja reka u Srbiji.
Na Dunavu je deset puta manji vodeni saobraćaj i promet tereta nego na Rajni, ali je tri puta zagađeniji od Rajne.
Brojke su alarmantne - čak 880.000 tona otpadnih voda iz domaćinstava završi u prirodi. Koliki procenat se izlije iz industrijskih postrojenja preciznih podataka nema.
Procenjuje se da je Srbiji godišnje potrebno oko milijardu evra za održavanje Dunava i investiranje u tu reku.
- Rečni sistem je od vitalnog značaja za ljude koji tamo žive - omogućava im pijaću vodu i prirodnu zaštitu od poplava, osigurava povoljne uslove za podzemne vode i samopročišćavanje voda. Ovo je od suštinske važnosti za pijaću vodu, održivo šumarsto, zemljoradnju i ribolov. Inicijativa za očuvanje „Evropskog Amazona“, odnosno Dunava i na teritoriji Srbije, kao deo baštine pod zaštitom Unesko, predstavlja veliki korak u oblasti međunarodne saradnje i očuvanja biodiverziteta - uverena je Aleksandra Stamenković.
OPAKI KANAL
Specijalni evropski tim istraživača utvrdio je da je, na primer, Veliki bački kanal, koji ulazi u Dunav, najzagađeniji vodotok u Evropi i predstavlja zdravstveni rizik po ljude koji žive u blizini kanala. U kanalu se nalazi preko 400.000 kubika mulja, koji je zagađen teškim metalima, derivatima nafte i patogenim bakterijama. Kanal predstavlja problem za Dunav zbog toga što deo zagađenja iz kanala otiče u „Evropski Amazon“.
