Poznati pribojski arheolog Savo Derikonjić, direktor Zavičajnog muzeja u Priboju, nakon preliminarnih istraživanja koje je obavio u ataru sela Rutoši, na samom razmeđu opština Nova Varoš i Priboj, tvrdi da je došao do epohalnog otkrića - ostataka srednjevekovnog grada u kojem je stolovala znamenita srpska loza Vojinovića.
Za ono šsto je pronašao, jedva vidljive ostatke srednjevekovnih zidina i bedema na planini Oštrik, koji su oduvek predstavljale nepoznanicu, Derikonjić kaže da su ostaci grada u kome je stolovala loza Vojinovića iz 13. i 14. veka, koja je bila u vrlo bliskom srodstvu sa Nemanjićima.
Derikonjić kaže da se radi o zaista značajnom otkriću i apeluje na Ministarstvo kulture i druge nadležne institucije da obezbedi sredstva za detaljnije istraživanje i obnovu ovog srpskog srednjovekovnog grada, koji bi, prema njegovim rečima, zasigurno predstavljao pravu atrakciju i najznačajniju turističku ponudu ne samo u novovaroškom i pribojskom kraju, već i u celoj jugozapadnoj Srbiji.
"Dvori Vojinovića u selu Rutoši, na planini Oštrik, pružali su sigurnost i bezbednost na ovom delu karavanskog puta sa istoka ka Rasu i Pomoravlju na jednoj i Dubrovniku i Sarajevu na drugoj strani. Imali su dobre prirodne uslove za odbranu, ali i ekonomski opstanak u pitomoj dolini ovog kraja, a u blizini su im se nalazili izvorišta termalne vode u Pribojskoj Banji i u to vreme najveći evropski rudnik samorodnog bakra u Jarmovcu, sada predgradu Priboja", objašnjava pribojski arheolog.
Na planini Oštrik, oko sat hoda od sela Rutoši, na nadmorskoj visini od 1.238 metara, sa ostatka ove tvrđave koja zauzima oko tri hektara, ovaj grad loze Vojinovića dominira Limskom i Uvačkom kotlinom.
Ovde se u slučaju opasnosti sklanjala srpska vlastela sa vojskom, zalihama hrane, žita i stokom.
"Utvrđenje je imalo i dva kamena bazena za vodu, a njegovi branioci su mogli jednostavno da prime signale sa Jagata, starog grada kod Priboja i Kovina, stare utvrde kod Prijepolja, dve najbliže tvrđave, sa kojih se motrilo na dolinu reke Lim", kaže poznati istraživač Polimlja.
Podsećanja radi, prema istorijskim podacima Vojinovići su gospodarili Humom i župom Dabar, a obližnji manastir Sveti Nikola u Pribojskoj Banji kod Priboja im je bio porodični mauzolej.
Vojinovići su ktitorske obaveze i brigu o ovom manastiru, nemanjićkoj zadužbini iz 12. veka, preuzeli 1349. godine, nekoliko decenija nakon njegove prve obnove.
Zapisi na nadgrobnim pločama, sačuvani na podu ove svetinje, svedoče da u manastiru Sveti Nikola počivaju Čelnik Radan, Veliki čelnik Dimitrije i Veliki knez Vojislav, kao i majka Nikole Altomanovića, poslednjeg izdanka loze Vojinovića koji je gospodario prostorom od Konavla do Rudnika.
Inače, ovaj manastir je dugo bio sedište i Dabarske eparhije i poznat je po tome što poseduje najbogatiju riznicu u Srpskoj pravoslavnoj crkvi.
Meštani sela Rutoši pričaju da i danas u njihovim njivama iz plodne zemlje iskopavaju kamene ostatke zidina, kreča i sige, ali i drugih predmeta kojima se služila srpska vlastela.
Oni vele da bi istraživanje i obnova srpskog srednjovekovnog grada bila ne samo istorijski izuzetno vredna, već bi to moglo da bude i prvorazredna turistička atrakcija u ovom kraju sa netaknutom prirodom gde je razvoj seoskog turizma u povoju.
