|
Nemanjina Studenica nije bila usamljena monumentalna zadužbina Stefana Nemanje već duhovni i rezidencijalni centar usred gusto naseljene i urbanizovane oblasti sa razgranatom saobraćajnom mrežom, otkriva arhitekta Siniša Temerinski iz Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture. On je jedini stručnjak koji je ikada izviđao prostor sliva Studenice i došao do izuzetnih otkrića o tome kako je zaista izgledao život u doba Nemanjića. Od tada je prošlo skoro tri decenije, a istraživanja još nisu nastavljena.
- Država je 1990. odobrila sredstva i jednu "nivu" za osmodnevno rekognosciranje dela sliva Studenice, a ja sam izmolio još pet dana. Otkrili smo ostatke 85 srednjovekovnih objekata: utvrđenja, više od 40 crkava koje je imao doslovno svaki zaseok pa sve do ostataka pojedinačnih domaćinstava. Takav stepen urbanističkog razvoja dokazuje da je srpska država u Nemanjino doba već bila razvijena i da je on bio baštinik starije tradicije - kaže Temerinski.
Istraživanja, po njegovom mišljenju, nisu nastavljena zbog slabosti naše nauke da se bavi detaljima i pojedinačnim objektima, zbog čega previđa kompleksnu urbanističku sliku.
- Nemanja nije zadužbinu podigao u pustoši, kako glasi pogrešan stereotip. Crkvu-mauzolej je izgradio unutar zidina napuštenog vizantijskog utvrđenja u gusto naseljenoj oblasti na raskrsnici puteva. Nemanja je imao i arhitektu s kojim je definisao celinu koja je trebalo da predstavlja duhovnu i materijalnu snagu ktitora i njegovih naslednika. Zato su se u vreme prvih Nemanjića ovde odvijali važni državotvorni, prosvetni i diplomatski poslovi - kaže Temerinski.
U neposrednoj okolini Studenice nisu zidani drugi objekti što je stvaralo sliku uzvišenosti, a za snabdevanje velikog manastirskog vlastelinstva bila su zadužena brojna okolna sela. Ceo studenički prostor bio je pod zaštitom vojnih utvrđenja, a najzanimljivije je ono na vrhu Gradina iznad Gornje isposnice u kojoj je Sava, po predanju, pisao Studenički tipik.
- Obnavljajući isposnicu oštećenu u požaru 1981. bio sam zadivljen umećem graditelja koji su u litici napravili četvorospratno lastino gnezdo od kamena. Tad smo otkrili da je isposnica povezana skrivenom uklesanom stazom sa zidinama na vrhu Gradina i shvatili smo da je reč o jedinstvenom utvrđenju. Ono je vizuelno komuniciralo sa istaknutim visovima cele oblasti, a na svakom od njih smo našli ostatke vojnih postaja - kaže Temerinski.
Koristeći njegov izveštaj kao vodič, reporteri su prošli tajnom stazom između Savine tvrđave i isposnice, neosvojive kule nad ponorom. Suočavanje sa smislom i velikom veštinom gradnje kompleksne utvrde u kojoj je tihovao i stolovao duhovni vladar Srba koji je određivao ko će nositi kraljevsku krunu stvara potpuno novu sliku o njegovom vremenu.
- Iščitavanjem već iscrpljenih pisanih izvora i posmatranjem izolovanih objekata nije moguće razumeti život srednjovekovne Srbije. Za njeno sagledavanje neophodna su arheološka istraživanja cele oblasti Studenice gde je, srećom, očuvan nemanjićki urbanizam - zaključuje Temerinski.
SREDNjOVEKOVNI INŽENjERI
U blizini Studenice nalazi se i danas aktivni kamenolom iz kog je vađen mermer za Nemanjinu zadužbinu, a kraj njega i tragovi "industrijskog" naselja sa 80 kuća. One su građene na vrlo bliskom rastojanju, bez dvorišta, što govori da su se stanovnici bavili isključivo klesarskim poslom. O poznavanju gradnje infrastrukturnih objekata svedoči vodovod konstruisan od međusobno užlebljenih mermernih ploča kojim je u manastir sa padina Radočela dovedena voda.
novosti.rs
Srbija godišnje u proseku ostane bez 36.000 stanovnika
Javni servisi zapadnog Balkana potpisali Memorandum o razumijevanju
Spektakl "Šetnja sa dinosaurusima" stiže u Beograd
Hidroelektrane prijete rijekama na Balkanu?
Cene u Srbiji upola manje od proseka EU
Broj izbeglica i raseljenih u svetu dostigao 68,5 miliona
Koliko je Deklaracija o zajedničkom jeziku postigla svoj cilj?
Rusi još računaju koliko će da ih košta organizacija Mundijala
Nova pravila za deklarisanje hrane od 15. juna
Evropa nije htela Jugoslaviju!
Duga, topla ljeta na Balkanu
Arheološko nalazište Gomolava: Njive kriju tragove rimskog carstva
Srpski haker proganjao svetske zvezde?
Svetski mediji: Umesto Ibice, pravo na „Egzit“
Atmosfera u EU više protiv nego za proširenje
Novi prostori i eksponati za posetioce Noći muzeja
|
