Krstarenje Jadranom uz Dobrovića i Zlokovića

izvor: novosti online foto: vn                                                                               03.04.2016.

Studija o moderni na Mediteranu, koja prati graditeljsku kreativnost dvojice profesora Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, Nikole Dobrovića i Milana Zlokovića, donela je autorki Ljiljani Blagojević Gran-pri ovogodišnjeg 38. Salona arhitekture. Za ovu knjigu, u kojoj je uspela da spoji naučno razmatranje zasnovano na činjenicama sa avanturom putovanja kroz vreme i prostor po Sredozemlju i Balkanu i preplete ih sa profesionalnim pregnućima i ličnim biografijama vrhunskih arhitekata, već joj pripala nagrada “Ranko Radović”.

Uz priznanja esnafa, delo “Itinereri: Moderna i Mediteran - Tragovima arhitekata Nikole Dobrovića i Milana Zlokovića” ("Službeni glasnik" i Arhitektonski fakultet) stručna javnost ocenila je kao uzbudljivo, inovativno, originalno, nadahnuto napisano, uz primenu interdisciplinarnih studija kulture. Nastalo je na osnovu višegodišnjeg interesovanja autorke za avangardu i modernu, ali i iz temeljnog proučavanja opusa dvojice njenih najmarkantnijih predstavnika u našoj arhitekturi. Kako u samom uvodu dela navodi Ljiljana Blagojević, ovo dubinsko istraživanje ne bi bilo moguće bez uvida u institucionalne, ali i privatne arhive. Zahvaljujući porodici Milana Zlokovića, sinu, ćerki i unuku, arhitektama - akademiku Đorđu Zlokoviću, dr Milici Mojović i dr Đorđu Mojoviću - koji su ga i profesionalno nasledili, uspela je da dođe i do nekih njegovih do sada neobjavljenih projekata.

Uzimajući Zlokovića i Dobrovića kao ključne ličnosti modernizma u Srbiji i Jugoslaviji, Blagojevićeva se bavila njihovom baštinom na području jadranskog primorja, delima koje su gradili u periodu dužem od 30 godina. A zajedničko im je, kako piše, to što su “po svojoj jedinstvenoj estetici, funkcionalno-inženjerskim rešenjima i urbanističkim aspektima nastajala na osnovu dubokog razumevanja kulturnih, klimatskih i geografskih uslova i mediteranske stvarnosti mesta, gradova i luka Jadrana”. U periodu od 1928. do 1965. Dobrović je za ove prostore izradio 40 projekata, od kojih je realizovano 17, dok je Zloković napravio 16, od kojih je šest objekata izgrađeno u međuratnom periodu, a početkom šezdesetih, u koautorstvu sa sinom i ćerkom, deset pojedinačnih zgrada turističke kolonije Hotel “Mediteran” u Ulcinju.

Pored projekata, obojica arhitekata izradila su i niz planskih predloga, planova regulacije ili šire prostorno-urbanističke preglede i nacrte, ali su i pisali i objavljivali članke i naučne tekstove o istoriji i savremenoj arhitekturi i urbanizmu primorja. Obojicu su i životni putevi vodili Jadranom: Zlokovićeva porodica poreklom je iz Boke kotorske, a on je rođen u Trstu, dok se Dobrović, rodom iz Pečuja, tada u Austougarskoj, posle studija u Pragu, nastanio u Dubrovniku.

Uticaj mediteranske arhitekture na Zlokovića, Blagojevićeva objašnjava i njegovim mladalačkim “krstarenjem” kroz Italiju, a bavi se i ekspedicijama koje je imao po južnim krajevima (Prizren, Ohrid). Kada je reč o Dobroviću, neizbežna je umetnička vezanost za starijeg brata Petra, našeg čuvenog slikara-modernistu.

Savremena arhitektura jadranskog priobalja, nažalost, nije se nastavila na značajnu modernističku ostavštinu ova dva autora, zaključuje autorka ovog itinerera:

- Dovoljno je i površno uporediti arhivske fotografije, projekte i crteže sa sadašnjim ambijentima primorskih gradova i mesta, da bi se videlo da moderna na Mediteranu gotovo da više ne postoji, a ako se ponegde i nazire, ostala je da truli u vlazi i senci - piše u nagrađenoj knjizi Ljiljana Blagojević.

NAGRADE SALONA

Uz Ljiljanu Blagojević Gran-pri 38. Salona arhitekture je ravnopravno pripao i Dušku Filipovskom (za realizovano arhitektonsko delo Poslovno-stambeni objekat, u beogradskoj ulici Bore Stankovića 17). Nagradu za arhitekturu dobili su Grozdana Šišović i Dejan Milanović i autorski tim “Kontra studio”. Tim “Fluid: arhitektura”, nagrađen je za najbolji enterijer, dok je grupi autora okupljenih oko rada “Model privremenog stanovanja” dodeljena nagrada za eksperiment i istraživanje. Urbanističkom nagradom ovenčan je autorski tim “Škola urbanih praksi” za rad “Moje parče Savamale”. Kao gosti Salona nagrađeni su Marko Vuković i Morten Bulou.

BAJKA BOKE KOTORSKE 

Prolaznici - njih je sve više - očarani su slikovitošću koja podseća na bajku: neme zamađijane zgrade, jedva nastanjene, a mnoge avetinjski puste, svugde crkve i odjek zvona, ljudi skamenjeni pod teretom godina i nemaštine, skromni, svagda ponosni na slavu svojih predaka i bez stvarnog smisla za život današnjice... Zalud je krik piskavih i zaglušujućih automobilskih sirena: za meštane on je samo opomena da se sklone i da čuvaju živote - opisao je Milan Zloković atmosferu u Boki kotorskoj, sredinom tridesetih godina 20. veka, boraveći tu “stručnim poslom”.

novosti.rs