Tanovićeva satira o posrnuloj slavi Evrope

izvor: rse  foto: rfe                                                                                        23.02.2016.

Nasilnik u podrumu, političar u „penthousu“ i anarhista na krovu, priča je kojom Danis Tanovic ispunjava „Hotel Evropu“ sa istorijom Bosne i Hercegovine koja je puna smrti i katastrofa, pretvarajući je u ukletu alegoriju.

Riječ je o 100-toj godišnjici od smrti nadvojvode Franca Feredinanda i svi u „Hotelu Evropa“, od stripera u podrumu do EU izaslanika u pentahousu, pripremaju se za lom. Zastave su razvijene, srebrni olimpijski escajg postavljen, ali dolje u perionici nezdovoljstvo počinje da ključa. Osoblje nije primilo platu već dva mjeseca. U međuvremenu na vrhu krova srpski nacionalista Gavrilo Princip (Muhamed Hadžović) infiltrirao se u živi televizijski prenos u koji ga nosi i očigledna ljubav prema onome čije ime je naslijedio. U vazduhu se osjeća anarhija, revolucija se pokreće iz temelja. Kakave su šanse da menadžer hotela Omer (Izdudin Bajrović) i njegova zamjenica Lamija (Snežana Marković) prežive dan sa netaknutim statusom quo?

Scenarist i reiser Danis Tanovic, bosanski oskarovac sa „Ničijom zemljom“, filmom „Smrt u Sarajevu“ predstavio je ukletu alegoriju moderne Evrope. Hotel je u bankrotu, osoblje se sprema na štrajk. Menadžer kojeg vrlo umješno igra Brajrović vidi da katastrofa stiže, ali je nesposoban da se otrese opsesije prošlosti. On lično prati visokog zvaničnika EU (Jacques Weber) do njegove sobe zvane „Olimpijski apartman“. Usput mu nabraja ranije slavne goste hotela: Billa Clintona, Madeleine Albraight, U2.

Slavni i moćni pomagali su ovom hotelu u teškim vremenima. No sve je uništeno prljavim poslovima i kao u balkanskom Gosford parku tu je kontrast sjajnog ništa na fasadi hotela, sa smrdljivim bukom prostorije sa mašinama koju Tanović zaista ističe.

Podrumski klub je mjesto u kojem je smješten nasilnik koja uzima hotelsku zakupninu. On cijele noći kocka i u slavljeničkom je raspoloženju. Plesačicama je rečeno da se obuku kao Ferdinandova žena, vojvotkinja Sofija (koja je ubijena metkom u grudi prilikom napada na njenog supruga). Na spratu je i pripadnik obezbjeđenja, koji je namjestio kamere u apartman u kojem se nalazi velika EU zvjerka. On je drogiran i izmučen od zvocanja supuge koja se nameračila na najnoviji jeftini uvoz, cvjetni trosjed. Menadžer Omer hoda između oba ta svijeta, on je igrač na svakom nivou, ali ne pripada niti jednom. Lamija, njegova zamjenica, manje je iskusna. Njena je mama radila u perionici hotela 30 godina i nakon što je pristala da predvodi štrajk, mogla bi biti u opasnosti od menadžmentovih gorila. Ona je cijeli život posvetila hotelskom personalu. Zbog toga će patiti.

Krov je, pak, slobodna zona satire. Tanović je iskoristio goste na TV setu da bi nas upoznao sa njegovim ličnim odnosnom prema istoriji Bosne i Hercegovine uoči aplikacije zemlje za članstvo u EU - čime je uputio i svoj vlastiti poziv za neku vrstu ujedinjenja. Bijesna rasprava između novinara i Principa o tome je li nadvojvodin ubica bio buntovnik heroj ili ubica, polako se spušta ka nečemu što se približava zavođenju. No to raspoloženje je razbijeno Principovim uzrujavanjem na temu ko bi danas bio meta Ferdinandovog ubice. Bankar možda? "Ne atentat danas ne bi mogao ništa promijeniti“, kaže on, mrgodno.

Povratak u potkrovlje gdje francuski EU predstavnik vježba svoj govor. On mrmlja za sebe o prirodi Evrope, trijumfu koji se ukazuje i oporavljanju od smrti iznova i iznova. A u međuvremenu, u hotelu ispod njega sve kuva do tačke u kojoj će prekipiti i sve se još jednom pretvoriti u haos.

slobodnaevropa.org