Stogodišnjica Prvog svetskog rata, koju je Jugoslovenska kinoteka obeležila na svom Festivalu nitratnog filma, bila je jedinstvena prilika ne samo za filmofile nego i čitavu kulturnu javnost da među ovim ostvarenjima vidi i dokumentarne žurnale o Srbiji, srpskoj vojsci i narodu, koji do sada nikada nisu prikazani.
Program ovih filmova obuhvatio je kako ostvarenja iz zemalja pobednica, tako i onih iz pobeđenih zemalja, koje je Kinoteka dobila od specijalizovanih arhiva ratnih filmova. Među njima su Vojni arhiv francuske vojske iz Ivrija na Seni (filmski materijali francuskih vojnih snimatelja o Srbima i srpskoj vojsci u Prvom svetskom ratu iz kolekcije ECPAD-a), i Imperijalni ratni muzej iz Londona, i to su, po rečima v. d. direktora Jugoslovenske kinoteke Radoslava Zelenovića najznačajniji sačuvani filmovi o Velikom ratu.
Najveći događaj ovog dela festivala bila je premijera petosatne televizijske serije "Apokalipsa: Prvi svetski rat" Izabele Klark i Danijela Kostela, autora najgledanije svetske istorijske serije "Apokalipsa: Drugi svetski rat". Njihova saga posvećena Velikom ratu, koja daje odgovore na pitanja kako je došlo do tako surovog i krvavog konflikta, i kako su ljudi mogli da izdrže takve strahote i stradanja tokom četiri godine, odmah posle prvog prikazivanja u Francuskoj stigla je pred našu publiku. U toj ambicioznoj seriji, napravljenoj na osnovu više od 500 sati arhivskog materijala, u velikom delu neobjavljivanog do sada, između ostalih velikih arhiva svojim dokumentima učestvovala je i Jugoslovenska kinoteka. Zahvaljujući tim materijalima, kao i brojnim pismima, dnevnicima i knjigama napisanim tokom rata, "Apokalipsa" i njen pripovedač vode gledaoce kroz bojna polja, kroz rovove na severu Francuske, u Srbiji, Rusiji, Turskoj, Palestini..., ali i kroz misli komandanata i vojnika na frontu.
Projekciji potresne priče prethodilo je predavanje istorijskog savetnika ove serije Frederika Geltona, člana saveta Misije za proslavu stogodišnjice Prvog svetskog rata, koji je radio u Ministarstvu odbrane Francuske i predavao međunarodne odnose na Institutu političkih studija u Parizu.
Poseban događaj u novoj zgradi Kinoteke bio je otvaranje izložbe "Srbija i Srbi na filmu u Prvom svetskom ratu". Originalnim materijalima iz ratnog perioda - fotografijama, plakatima, dokumentima i isečcima iz tadašnje štampe ova izložba dočarava strašan, tragičan, ali i veličanstven put koji su Srbi prošli od Sarajevskog atentata 1914, do oslobođenja u jesen 1918. godine. O razmerama stradanja govori i podatak da je Srbija podnela najveću žrtvu - izgubila je 1.247.435 ljudi, ili 28 odsto stanovništva.
EVROPSKI PROJEKAT
Pre dve godine, Jugoslovenska kinoteka ušla je u program dvadesetak filmskih arhiva European film gatenjay (EFG 1914), za koji je EU odvojila sredstva i ujedinila filmske arhiviste oko jedinstvenog projekta koji se odnosi na Prvi svetski rat. U tom projektu, naša kinoteka učestvuje sa nešto više od 30 sati dokumentarnih i igranih filmova iz svog Arhiva, koji su sredstvima EU digitalizovani i čine jedinstven sajt na kojem se nalazi više od 650 sati programa i nekoliko hiljada dokumenata o Prvom svetskom ratu.
ĐOKA BOGDANOVIĆ
Festival nitratnog filma do 15. juna prikazao je više od 60 dokumentarnih i igranih filmova (pored dela posvećenog stogodišnjici Prvog svetskog rata, ostatak programa objedinjen je sloganom "Prohujalo sa nitratom"), a započeo je ostvarenjima srpskog producenta Đoke Bogdanovića, koji su snimljeni za vreme Drugog balkanskog rata 1913, i uoči samog izbijanja Prvog svetskog rata 1914. godine. Reč je o završnom delu restaurisanih filmova iz fonda jednog od pionira srpske kinematografije, čijim se prikazivanjem krunisao završetak trogodišnjeg rada Arhiva Jugoslovenske kinoteke na obradi, montaži i digitalnoj restauraciji tog svetski značajnog filmskog fonda. Osnovicu tih filmova čini nitratna traka, koja je i pomogla svojom postojanošću, otpornošću i drugim kvalitetima da mnoge od ovih ostvarenja možemo danas da sagledamo u obliku kako su i nastali pre 100 godina.
POSETA KRALjA LUDVIGA BEOGRADU
Kuriozitet festivala svakako je i film "Poseta kralja Ludviga Beogradu" iz septembra 1918, koji je tek nedavno pronađen u Austrijskom filmskom arhivu u Beču. Jugoslovenska kinoteka je i pomogla austrijskim arhivistima da lociraju mesto snimanja ovog svojevrsnog dokumenta - jednog od poslednjih filmskih izveštaja okupatorskih snimatelja sa srpskog fronta.
