Kompletno završeni građevinski radovi, postavljena fasada, izgrađen parohijski dom, izlivena i postavljena 49 zvona čine samo deo završenih poslova na Hramu Svetog Save na Vračaru od ponovnog pokretanja izgradnje 2001. godine. Od tada do danas na najvećoj zavetnoj crkvi srpskog naroda urađeno je više nego prethodnih 113 godina.
Graditelji, priložnici i neimari vračarske svetinje pred sebe su postavili dva cilja: da živopišu unutrašnjost Hrama, ali i da mu, osim verskog, udahnu i duhovni, kulturni i umetnički život.
Postavljanje džinovske skele duž 65 metara visokog zapadnog zida simboličan je početak pionirskog posla u istoriji srpskog crkvenog građevinarstva. Neimari uveliko rade na pripremanju površine zidova za postavljanje mozaika. Milioni kockica kamena na gotovo hektar i po zidne površine pod kupolama vračarskog hrama oživeće biblijske i novozavetne scene i okupiće gotovo sve srpske svetitelje. Unutrašnjošću građevine dominiraće zlatna boja, ukomponovana sa tirkiznom bojom stubova i ukrasima u belom mermeru.
Pripremom za rad na mozaiku i unutrašnjoj dekoraciji stavljena je tačka na fazu radova koji su sa mrtve tačke pokrenuti pre više od decenije. A da nisu bili ni mali ni jeftini svedoče na hiljade kvadrata mermera i granita fasadne obloge, tone betona ulivenog u zidove građevine, ali i muzika sa zvonika koja svakog sata podseća Beograđane na melodiju Svetosavske himne.
Profesor Vojislav Milovanović, protoneimar izgradnje Hrama Svetog Save, kaže da se najveći radovi trenutno izvode u kripti. Zadatak koji je postavljen pred vešte majstore jeste ukrašavanje i živopisanje podzemnog nivoa hrama. Reč je o 1800 kvadrata prostora, dekorisanog u vizantijskom stilu, koji će biti i večno počivalište poglavara Srpske crkve. U ovom prostoru već su vidljivi obrisi grobne Crkve svetog kneza Lazara, kojoj takođe predstoji postavljanje mozaika i oslikavanje. Obeležavanje 1700 godina od donošenja Milanskog edikta, čime će biti obeležena cela 2013. godina, prilika je i da ovaj manji, ali ne i manje vredan deo vračrske crkve zasija punim sjajem.
- Kripta će imati višestruku ulogu u životu Hrama. Pod njenim svodovima biće organizovani različiti duhovni sadržaji, poput izložbi, književnih večeri ili drugih skupova - opisuje budućnost sprata pod zemljom Milovanović. - Svodovi koji krase kriptu urađeni su najpre na tlu, jer je svaki težak po 20 tona, pa već gotovi dignuti na visinu. U kripti je završeno oblaganje travertinom i krečnjakom. Biće postavljene ograde stepeništa, a u đakonikonu biće montirana pokretna platforma.
Završetak kripte i radovi na mozaičkom ukrašavanju enterijera zadaci su koje je pred sobom postavilo Društvo za izgradnju Hrama Svetog Save, udruženje koje je od 1884. godine temelj na kome se izdigla vračarska svetinja. Nastavljajući već ustaljenu tradiciju, na čelo Društva došao je predsednik Republike Tomislav Nikolić, dok je pokrovitelj njegovog rada patrijarh srpski Irinej.
Na poslednjoj sednici Skupštine Društva, održanoj prošle nedelje, dogovoreno je da se povuku konkretni potezi kako bi što pre počela primena ugovora između vlada Srbije i Rusije o izradi mozaika. Među najvažnijim zadacima kojima će se baviti članovi Društva je i promocija Hrama kao brenda Srbije i srpskog naroda.
- Cilj akcije čiji je radni naziv "Hram kao simbol", i koju treba što pre pokrenuti, jeste obnova opštenacionalnog interesa za svetosavski hram - zaključili su članovi Društva.
Kruna ove akcije bilo bi održavanje prvog Svetosavskog duhovnog simpozijuma, koji bi oko imena i dela Svetog Save već početkom 2014. godine u Beogradu okupio velikane svetske misli. U planu je i osnivanje Svetosavskog kulturnog centra koji bi bio sastavni deo nacionalnog centra za promociju Srbije. Ideja članova Društva jeste da Hram ubuduće bude ne samo mesto za bogosluženja, već i centar srpske duhovnosti, umetnosti, kulture i tradicije.
DRUŠTVO OD 47 ČLANOVA
Društvo za podizanje Hrama Svetog Save osnovano je 1895. godine i među najstarijim je udruženjima u Srbiji. Ključni događaj u njegovoj predratnoj istoriji je osvećenje temelja Hrama 1939. godine. Iako su radovi na Vračaru nastavljani i 1985. godine, rad Društva obnovljen je tek 2001, na inicijativu premijera Zorana Đinđića i uz blagoslov pokojnog patrijarha Pavla. Ovo udruženje danas ima 47 članova, uglavnom privrednika i vlasnika uspešnih kompanija. Oni su i najveći darodavci, iako u Crkvi ne propuštaju da naglase da "Hram zajednički gradi celokupni srpski narod".
RUSI I SRBI NA KONKURSU
Prvi korak ka postavljanju mozaika u unutrašnjosti Hrama Svetog Save biće konstituisanje rusko-srpske radne grupe za organizaciju ovog velikog posla. To je predviđeno protokolom koji je marta prošle godine potpisan u Moskvi.
On predviđa da će radove na postavljanju mozaika izvesti ruski majstori u saradnji sa kolegama iz Srbije, a da će glavnu ulogu u tom poslu imati grupa mozaičara čije skice budu prihvaćene na konkursu. Glavni putokaz za rad na životopisu biće projekat koji je usvojio Sveti arhijerejski sinod SPC. On, između ostalog, predviđa i likove 1.500 svetitelja, koji će vernike posmatrati sa zidova Hrama. Kako je Hram zamišljen i kao svepravoslavno sabiralište vernika, rezervisana su mesta i za svetitelje svih drugih pravoslavnih crkava.
