Srednjovekovni nadgrobni spomenici - stećci - konačno su dočekali da se nađu na dnevnom redu za upis na Uneskovu listu svetske kulturne baštine. Iako se nalaze na tlu brojnih regionalnih sukoba i podela, retko su bivali povod za ujedinjenje naučno-stručnih timova i predstavnike resornih ministarstva Srbije, BiH, Crne Gore i Hrvatske, koji su sad odlučni u ideji da se ova blaga zaštite u regionu.
Ministri kultura pomenutih zemalja su se dogovorili da nastup za nominaciju bude zajednički, te da se završe operativni poslovi, a da se do kraja januara 2014. godine pripremi nominacijski dosije i preda Unesku.
Stećaka ima po čitavom regionu i to je razlog što je nominacija nekropola zajednički projekat četiri zemlje, navode u Zavodu za zaštitu spomenika i kulturnog nasleđa RS. Reč je o velikom blagu.
- Procenjuje se da u regionu postoji oko 3.300 nekropola sa oko 70.000 stećaka. Najveći broj stećaka je u BiH, njih oko 60.000 - kaže za "Novosti" Jelena Savić, arhitekta koja radi na ovom projektat.
Sa teritorije Republike Srpske odabrano je 10 lokaliteta sa nekropolama stećaka u Šekovićima, Crkvini, Foči, Berkovićima, na Palama, u Kalinoviku, Sokocu, Bileći i Nevesinju.
- Na ovim lokalitetima, prema najnovijim podacima, registrovano je ukupno 2.078 stećaka. Za navedene nekropole stručnjaci Zavoda izradili su detaljnu dokumentaciju o svakom pojedinačnom stećku - kaže Savićeva i dodaje da je deo stećaka istraživanih za potrebe nominacije obrađen i ukrašen na veoma reprezentativan način.
Bez obzira na dug period postojanja, stećci kriju mnogo tajni, pa je znanje o njima nepotpuno, a njihov istorijat i nastanak nisu do kraja objašnjeni.
- To su srednjovekovni kameni spomenici koji se datuju u period od druge polovine II do VI veka, a samo manji broj nekropola sa stećcima je sistematski naučno istražen - kažu u Stručnom timu Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasleđa Republike Srpske, koji učestvuje u aktivnostima na nominaciji nekropola.
STEĆAK SA NEKROPOLE MRAMORJE-BUĐ
Natkrov mu je ukrašen predstavom jelena, barjaka i mača, kao i sa pet ukrasa u obliku jabuke, duže bočne strane ukrašene predstavom tri jelena i scenom lova na medveda, jedna kraća bočna strana ukrašena je sa tri ukrasa u obliku jabuke.
SIMBOLI
Po zastupljenosti, najbrojniju grupu čine sanduci, zatim ploče, a najmanji broj je "sljemenjaka". Položeni spomenici predstavljaju primarnu formu stećaka i zastupljeni su na svim lokalitetima u RS. Među ukrasnim motivima na stećcima, uz njihov naglašeni simbolizam svojstven srednjovekovnoj umetnosti, raspoznaju se svetovni, religiozni simboli i ornamenti koji se prepliću i upotpunjuju.
BAŠTINA
- Ono što smatramo važnim jeste da se radi o momentima naše zajedničke prošlosti, koja je istovremeno i zajednička baština, što znači da smo mi danas odgovorni da se brinemo za ono što smo nasledili - rekla je ministar kulture Republike Hrvatske, Andrea Zlatar Violić. Ministar kulture Crne Gore Branislav Mićunović veruje da stavljanje stećaka na Uneskovu listu može doprineti razvoju turizma u sve četiri zemlje regiona.
