“Prestonica trube”, “srpsko čudo”, “najveća trubačka žurka” – samo su neki od sinonima u medijima za Sabor trubača u Guči koji je otvoren ove nedelje. No nije pleh muzika jedina asocijacija na festival koji je dragačevski kraj učinio poznatim i van granica Srbije: pečenje na ražnju, svadbarski kupus i uopšte različiti gurmanluci, uz velike količine alkohola i sedmodnevni hedonizam neretko se navode kao razlozi koje turiste privlače ovde. Nije neuobičajeno još tokom dana videti golišave devojke kako igraju na stolovima pod nekom od brojnih šatri, a ples uz zvuke trube nastavlja se i na gučanskim ulicama, na kojima su načičkani brojni štandovi sa šajkačama, kokardama i drugim nacionalističkim obeležjima.
Iako se Guča predstavlja kao balkanska egzotika koja bi trebalo da bude interesantna turistima sa zapada, ovogodišnji sabor otvorila je operska diva Radmila Bakočević, koja je i otpevala himnu festivala “Sa Ovčara i Kablara”.
Ovo je bio prvi put za više od pet decenija, koliko postoji festival trube, da se visoka kultura direktno isprepletala sa festivalom u Guči koja se medijima neretko naziva “prestonicom srpske narodne muzike”.
Aleksandar Đerić, kulturolog i direktor organizacije “Akademika” kaže za naš program da organizatori, odlučivši se da umesto političara na otvaranje pozovu opersku pevačicu, nastoje da prikažu Guču kao etablirani kulturni događaj.
“Mislim da je to bila namera organizatora, budući da je do sada Sabor trubača u Guči koketirao sa raznorodnim kulturama, između ostalog i sa pop kulturom. Može se videti da i neki trubački orkestri u poslednje vreme okreću takozvanoj ‘svetskoj muzici’ tragajići za melodijama i temama. I ovo otvaanje može biti objašnjivop u tom smislu”, smatra Đerić.
Organizatori su najavili da će se ove godine, od 6. do 12. avgusta, na dragačevskom festivalu takmičiti 50 trubačkih orkestara iz Srbije i inostranstva. Pored muzičara u takmičarskom programu, ove godine će nastupiti poznati pevač narodne muzike Miroslav Ilić, pevačica Ana Bekuta, te turbofolk zvezda i udovica paravojnog vođe Željka Ražnatovića – Svetlana Ražnatović.
Može li li Guča, međutim, da ponudi nešto izvan ovog muzičkog okvira? Vojislav Pantić, džez kritičar koji je posećivao Guču, smatra da može i kao primer navodi program pod nazivom “Ponoćni maraton”, gde publika ima priliku da čuje nešto drugačiji zvuk.
“Pored pesama koje će se kasnije čuti u takmičarskom delu, povremeno imamo priliku da čujemo aranžmane pesama iz pop i rok repertoara, što je poslednjih godina trend kod popularnih trubačkih sastava. To nailazi na lep prijem kod publike koja očekuje da čuje ne samo narodne teme, već i nešto popularno, naravno u trubačkim aranžmanima”, objašnjava Pantić, koji dodaje da festival u Guči već godinama pokušava da ide u korak sa vremenom.
Politička eksploatacija trube
Kao i ranijih godina, sabor trubača u malom naselju Moravičkog okruga nije mogao da prođe bez političara iz vlasti i opozicije. Dolazak je najavio premijer Ivica Dačić, a svoju naklonost ka trubi potenciraju svi – od zvaničnika iz vladajućeg SPS-a i Nove Srbije do opozicione Liberalno-demokartske parije.
O Guči se svojevremeno u svojstvu predsednika Vlade izjasnio i Vojislav Koštunica, rekavši da “oni koji ne vole i ne razumeju Guču ne mogu da razumeju Srbiju”.
Korak dalje u političkoj eksploataciji muzičkog festivala otišao je sadašnji ministar Velimir Ilić, koji je 2007. godine, kao ministar u Koštuničinoj Vladi, zabranio da se u Guči svira pesma “Šote, mori, Šote”, jer je to, kako je objasnio, albanska pesma, a Guča je “vašar najlepših srpskih kompozicija iz srpske istorije i kulture i nema smisla da se tu pojavljuju pesme drugih naroda, a posebno ne naroda koji su nam bili i ostali veliki neprijatelji”.
Teoretičarka filma i medija Ivana Kronja kaže za naš program da ovakva eksploatacija Guče preti da ovu manifestaciju isprazni od sadržaja.
“Ona postaje prazan simbol u koji se trpaju sva moguća značenja, jer je moguće da od strane političara i onih koji koriste Guču za svoju promociju bilo koje značenje bude ubačeno u nju. To je ono što se događa u ubrzanoj eksploataciji Guče koja bi potencijalno mogla da bude festival bleh kulture”, ističe Ivana Kronja.
Na organizatorima je, na kraju, da odluče hoće li Guču podrediti komercijalizaciji i iskorišćavanju praznih simbola, ili će u prvi plan istaći muzičku tradiciju na kojoj je ova, nesumnjivo posećena manifestacija, i nastala.
