Trideset godina molekularne genetike u Srbiji

izvor: rts   foto:  rts                                                                                                 01.06.2016

Institut za molekularnu genetiku i genetičko inženjerstvo Univerziteta u Beogradu osnovan je zalaganjem istraživača Instituta za biološka istraživanja „Dr Siniša Stanković", Instituta za nuklearne nauke „Vinča" i Naučnoistraživačkog instituta „Galenika". Podršku kao suosnivač dao je današnji Biološki fakultet (BU), u to vreme Odsek za biološke nauke Prirodno-matematičkog fakulteta.

Od osnivanja, 1986. godine, u Institutu se sprovode osnovna istraživanja u različitim oblastima molekularne biologije i molekularne genetike, bazirana na genetičkom inženjerstvu, kao i mnogobrojna istraživanja čiji su rezultati primenjivi u biotehnologiji, farmaceutskoj industriji, medicini.

Institut je od osnivanja deo međunarodne mreže ICGEB (International Centre for Genetic Engineering and Biotechnology, Trst), sa kojom ima veoma uspešnu saradnju na planu istraživanja i obrazovanja.

„Institut za molekularnu genetiku i genetičko inženjerstvo predstavlja jedan od vodećih instituta u regionu, kako u fundamentalnim tako i u primenjenim istraživanjima iz oblasti molekularne genetike, biotehnologije i biomedicine. Deo je Univerziteta u Beogradu od 2004. godine i predstavlja kvalitetnu nastavnu bazu za studente osnovnih i poslediplomskih studija.

Saradnja sa mnogobrojnim naučnim institucijama u zemlji i inostranstvu omogućila je stalni protok znanja i obuku kadrova u ovim oblastima nauke, veliki broj realizovanih projekata, a doprinela je i ugledu Instututa" ‒ rekla je prof. dr Jelena Begović, direktor IMGGI, i dodala ‒ „Ono u šta ulažemo velike napore jeste praćenje svetskih trendova, što nije nimalo lako danas. Stalno uvodimo nove tehnologije kako bismo mogli da radimo osnovna istraživanja, ali i da doprinesemo rezultatima koji su primenjivi u biotehnologiji, farmaceutskoj industriji, medicini".

Institut danas čini šest laboratorija u kojima se izvode osnovna istraživanja u molekularnoj genetici, biomedicini i biotehnologiji. U proteklih trideset godina u IMGGI je eksperimentalno i teoretski izvedeno ukupno 393 diplomska rada, magistarske i master teze i doktorske disertacije. U Instututu je zaposleno devedeset pet istraživača, među kojima šezdeset ima naučna zvanja.

Od osnovnih do primenjenih istraživanja

Po naučnim rezultatima i kvalitetu kadra i opreme, od svog osnivanja IMGGI predstavlja vodeću naučnoistraživačku instituciju u oblasti molekularne genetike u Republici Srbiji i regionu. Značaj i kvalitet naučnih istraživanja koja se realizuju u IMGGI ogleda se u više od osamsto naučnih radova koji su objavljeni u vodećim naučnim časopisima.

Kroz projekte iz fundamentalnih oblasti istraživači proučavaju organizaciju genoma i regulaciju genske ekspresije kod raznih organizama. Drugi deo aktivnosti IMGGI predstavljaju biotehnološki i komercijalni projekti, sa primenom u humanoj i veterinarskoj medicini, poljoprivredi, proizvodnji hrane i farmaceutskoj industriji.

Institut ima stalnu i uspešnu saradnju sa eminentnim zdravstvenim ustanovama u Srbiji i zemljama Balkana. Stečeno znanje primenjuje se za stalno unapređivanje medicinske prakse, kroz uvođenje savremenih metoda molekularne genetike u dijagnostiku naslednih poremećaja, maligniteta, retkih bolesti, kao i kroz razvoj farmakogenetičkih testiranja za procenu odgovora pacijenta na primenjenu terapiju.

U Institutu se radi i molekularna identifikacija i genotipizacija bakterija, konstrukcija jedinstvenih starter kultura za probiotičke mlečne napitke, jogurte i sireve, kao i kvantifikacija živih bakterija u različitim uzorcima.

„Još jedna od bitnih aktivnosti Instituta jeste transfer tehnologija, tj. proces primene rezultata u svakodnevnom životu. Institut je postao i tehnološki inkubator, i pod svojim okriljem okuplja start-ap kompanije koje razvijaju, proizvode i plasiraju proizvode i nove tehnologije.

Tako smo uspostavili tehnologiju za utvrđivanje prisustva sastojaka životinjskog porekla u namirnicama, koji nisu navedeni na deklaraciji proizvoda široke potrošnje, a nedavno je razvijen i patentiran novi probiotički preparat koji treba da zameni antibiotike u lečenju crevnih infekcija kod domaćih životinja", rekla je dr Begović.

Institut za molekularnu genetiku i genetičko inženjerstvo dostigao je status vodeće naučne institucije u regionu u oblasti molekularne biologije, molekularne genetike i genetičkog inženjerstva. Ova „kuća nauke" je i ravnopravan partner u mnogobrojnim projektima sa najpriznatijim svetskim istraživačkim institucijama.

Plod međunarodne incijative

„Neposredan povod za osnivanje Centra za genetičko inženjerstvo, koji je kasnije prerastao u Institut, bila je jedna međunarodna inicijativa. Kada je genetičko inženjerstvo uzelo maha u svetu, Organizacija Ujedinjenih nacija za industrijski razvoj (UNIDO) htela je da formira veliki centar za genetičko inženjerstvo za zemlje u razvoju. Mene su angažovali da to ostvarim. Posle trideset godina vidi se da je to bio dobar izbor, jer smo uspešno sledili svetske trendove u ovoj brzorastućoj oblasti genetičkog inženjerstva, koja se sada zove genomika", rekao je prof. dr Vladimir Glišin, osnivač i prvi direktor Instituta.