Poštovanje slova Dejtona garancija stabilnosti BiH
Izvor: bllive
Datum: 20.11.2012
Prije 17 godina okončan je troipogodišnji rat u BiH, a Republika Srpska obilježiće u srijedu, 21. novembra, dan kada je poslije tronedjeljnih pregovora u američkoj vojnoj bazi Rajt Peterson parafiran Dejtonski mirovni sporazum.
‚Dejtonski sporazum, odnosno Opšti okvirni sporazum za mir, parafirali su 21. novembra 1995. godine tadašnji predsjednici Srbije Slobodan Milošević, RBiH Alija Izetbegović i Hrvatske Franjo Tuđman u prisustvu tadašnjeg državnog sekretara SAD Vorena Kristofera.
Sporazum je potpisan 14. decembra 1995. godine u Jelisejskoj palati u Parizu. Njim je BiH dobila Ustav kojim je čine dva entiteta - Republika Srpska i FBiH.
Značaj sporazuma
Predsjednik RS Milorad Dodik rekao je "Glasu Srpske" da je Dejtonski sporazum napravio novi politički sistem u BiH, što je omogućilo uspostavljanje mira i legalizovao Republiku Srpsku u međunarodnom pravu.
- Rješenja koja su kreirana u Dejtonu bila su balans između napetosti koje je prouzrokovao rat - rekao je Dodik.
Dodao je da je međunarodna zajednica kroz lik visokog predstavnika u značajnoj mjeri kršila Dejtonski sporazum.
- Dejtonski sporazum je kršenjem modeliran od strane međunarodne zajednice, kroz pritisak na lokalne strukture, ali se održao kao bazična determinanta odnosa u BiH, čime je pokazao svoju prvobitnu ispravnost i potrebu da se upravo takav donese - istakao je Dodik.
Predsjednik RS je naglasio da je visoki predstavnik u BiH došao da poštuje slovo, a ne duh Dejtona, te da je promovisanje politike duha Dejtona dovelo do toga da se u BiH oslobode mnogi duhovi i da se stvori potpuno nekonzistentna situacija kakva je danas.
- Da se međunarodna zajednica držala slova Dejtona danas bi na ovim prostorima bila daleko stabilnija situacija, ali krenuli su u njegovo demontiranje i time u značajnoj mjeri demontirali i BiH - kazao je Dodik.
Predsjednik Narodne skupštine RS Igor Radojičić kazao je da je Dejton i dalje čvrsta osnova na kojoj stojimo.
- On nije samo dogovor koji je zaustavio rat, kako neki žele da pokažu. Osnovni, izvorni Dejton dao je kvalitetan, decentralizovan okvir za uređenje BiH. Apsurdno je da danas, zbog nametnutih odluka visokih predstavnika, koje su promijenile osnovni sporazum, svi kritikuju i svi su na svoj način nezadovoljni Dejtonom - ocijenio je Radojičić i dodao da "živi" revidirani Dejton, koji je veoma iskrivljen kroz odluke i reforme u periodu od 1998. do 2006. godine.
- Veoma je važno njegovanje izvornog Dejtona, decentralizovanog sistema u kojem Republika Srpska ima svoj subjektivitet, široke nadležnosti i zaštitne mehanizme na nivou organa BiH - naglasio je Radojičić.
Predsjednik Vlade RS Aleksandar Džombić rekao je da se Srpska zalaže za izvorni Dejton i za sve ono što joj je njime pripalo.
- Smatramo da na tome treba da insistiramo, pa čak i na vraćanju nadležnosti koje su nam Dejtonom zagarantovane, jer je u periodu do 2005. godine značajan dio nadležnosti Republike Srpske prenesen na nivo zajedničkih institucija. To je značajno oštetilo Srpsku u pravnom i finansijskom smislu i naša obaveza je da takvu praksu zaustavimo, što smo i uradili 2006. godine - kazao je Džombić.
Predsjednik Akademije nauka i umjetnosti RS i bivši predsjednik Srpske Rajko Kuzmanović rekao je "Glasu Srpske" da je 21. novembar dan mira, politike i prava.
- Taj dan treba da bude dan državnosti, a ne neki drugi. Dejtonom je trajno potvrđena Republika Srpska kao entitet sa značajnim ovlašćenjima - rekao je Kuzmanović i dodao da se Dejtonski mirovni sporazum mora primjenjivati, a ne mijenjati, kako se pokušava u posljednjih nekoliko godina.
- Dejtonskim sporazumom je potpuno odbačen model unitarne i konstituisan model složene države i to je jedino ispravno rješenje za BiH - kazao je Kuzmanović.
Teški pregovori
Kao pravni ekspert iz RS u pregovorima u Dejtonu učestvovao je i Radomir Lukić. On kaže da je Dejtonski sporazum ustanovio univerzalno vrijedna pravila za organizovanje BiH.
- Dejtonski sporazum je uspostavio federalno-konfederalnu strukturu i dve jedinice koje je nemoguće menjati, a ono što bi se na njemu možda moglo uraditi jeste konsolidacija odnosa u FBiH, dok su druge stvari za dosta dugo vremena nepromenjive i ostaće takve - kazao je Lukić i dodao da BiH bez Dejtonskog sporazuma ne bi mogla uopšte da postoji ili da postoji kao relativno uredna i mirna građanska država.
On je prisjećajući se pregovora u Dejtonu, rekao da je svaki od 21 dan, koliko su trajali pregovori, bio težak.
- Najteža su bila tri-četiri poslednja dana pregovora, jer je tada trebalo prelomiti ključna pitanja u sporazumu, a pregovori su vođeni i dan i noć. Posebno teško je bilo kada smo kasnije saznali da je Brčko izdvojeno iz Republike Srpske i stavljeno pod međunarodnu arbitražu - prisjetio se Lukić i dodao da je bilo puno nadanja, ali i radosti zbog određenih rješenja koja su postignuta.
Konferencija u Dejtonu trajala je od 1. do 21. novembra 1995. godine, a pored Kristofera, glavni američki posrednici bili su Ričard Holbruk i general Vesli Klark. Srpsku delegaciju činilo je deset članova, dok Radovan Karadžić, koji je u to vrijeme bio predsjednik RS, nije putovao u Dejton.
Izgubljeni sporazum
Originalni primjerak Dejtonskog mirovnog sporazuma u BiH je "izgubljen", što je otkriveno u februaru 2008. godine.
Nakon što je Parlament BiH tražio novi primjerak, Francuska je poslala ovjerenu kopiju tog dokumenta čiji je prevod platio SNSD.
Neradni dan
Dan uspostavljanja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH - 21. novembar, republički je praznik i neradni dan u Republici Srpskoj.
- Taj dan neće raditi republički organi i organizacije, jedinice lokalne samouprave, preduzeća, ustanove i lica koja profesionalno obavljaju uslužne i proizvodne djelatnosti - saopšteno je iz Ministarstva uprave i lokalne samouprave RS.
U FBiH je ovaj dan radni i ne obilježava se kao praznik.
