Istraživanja na lokalitetu Anine u Ćelijama kod Lajkovca, gde je otkrivena rimska vila iz četvrtog veka koja, prema procenama arheologa Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Valjevu, možda premašuje značaj građevina otkrivenih u Gamzigradu i Medijani, uskoro bi mogla da budu nastavljena.
Opština Lajkovac, naime, za oko tri miliona dinara otkupila je od vlasnika tri parcele, ukupno dva hektara, na kojima se prostiru ostaci raskošne rimske građevine.
Otkrivena vila po veličini i kvalitetu gradnje ubraja se među najveće u Srbiji i jugoistočnoj Evropi! Iskopavanja, koja su arheolozi započeli pre nekoliko godina, odvijaju se nedaleko od ušća reke Ljig u Kolubaru. Vila, procenjuju, ima oko 7.000 kvadratnih metara, a njen ceo kompleks, s pratećim objektima, zauzima više od 70 hektara!
- Pretpostavljamo da vila potiče s početka četvrtog veka, iz vremena rimskog cara Konstantina - kaže arheolog Radivoje Arsić iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Valjevu. - Vila je, verovatno, služila za odmor njenog vlasnika koji je očigledno zauzimao visok rang u tadašnjem Rimskom carstvu. Već na prvi pogled uočavaju se besprekorna, kvalitetna gradnja, kao i raskoš objekta, kakvi su pripadali samim carevima i izuzetno bogatim ljudima Rimskog carstva.
Vila se nalazi u blizini nekadašnjih puteva od Srebrenice i planine Rudnik. Temelji, duboki oko metar i po, sazdani su od kamena. Arheolozi pretpostavljaju da je vila imala i sprat.
- Otkrili smo kuhinju, ekonomski deo vile, tražimo dnevnu sobu u kojoj bi, pretpostavljamo, trebalo da se nalazi mozaik koji će nam pomoći da dešifrujemo ko je bio njen vlasnik - kaže Arsić. - Lokalitet je bio poznat od pre, ali niko nije ni slutio da je u pitanju vila grandioznih dimenzija. Na predlog Zavoda, vila odnosno ovaj lokalitet zvanično je proglašen za kulturno dobro.
Anine su, ističe Arsić, ranije pohodili „divlji“, odnosno arheolozi-amateri, u potrazi za navodno zakopanim blagom na tom prostoru. Mnogi žitelji Ćelija godinama su kamen iz temelja rimske vile odnosili i njime gradili letnje kuhinje, pomoćne zgrade, čak i - svinjce!
- Uvideli smo veliki značaj ovog arheološkog lokaliteta, stoga smo iz budžeta izdvojili novac i od ranijih vlasnika kupili tri placa na kojima se prostire rimska vila - kaže Živorad Bojičić, predsednik opštine Lajkovac.
NOVČIĆI
Da je vila na lokalitetu Anine veoma značajna, odnosno da je pripadala nekome veoma imućnom, potvrđuje i to da smo otkrili 150 novčića na stotinu puta manjoj površini od Gamzigrada, gde su arheolozi pronašli 400 novčića - kaže Arsić. - Uz novac, našli smo bakarnu posudu za tečnost, ostatke glave lava, isklesane u kamenu, koja je verovatno bila na svetilištu, ili na nekom grobu.
